Sunday, February 20, 2011

KRIZYHPA MARA THYULIAZY HMIALA DAIHTI (He he Shillong Mara Church Dt. 20.02.2011 Pahanoh My liata reipa a cha)

By A.Zawngia

Biehrai reina
            Atahma Abeipa bie chahkheina la a vaw hnia ei sihla. Atamy ta eima biepipa cha, “Krizyhpa Mara Thyutliazy nata Hmiala Daihti (The Life and Future Aspects of the Maras Christian Youths) tahpa a cha aw. Abeipa Biehrai reina hnei ei sihla. Zisu ta a pachupazy lana cha a ku pazawh ta, “Moh teh u, ei no nata unawhpazy hih! Ahyrai ei Paw Varah liatahpa khopa ataotuhpazy cha ei unawhzy, ei sietanozy nata ei nozy ama cha,” tah ta. – Mt. 12: 50.


Biehrai chhopasiana
          He he Zisu biereipa cha ta, chakaona a hnei ngahaino ta ano a satuhpa a no- Mary nata a unawh sietanozy vaw tlo ei ta. Chanota chyhsa pakha ta Zisu hnohta a chhohkhazy a vaw tlona thatih vaw chho ta. Zisu achhyna deikua a nano kaw. “Ahyma ei no cha, ahyma ei unawhpa nata sietanozy cha?” tahpa ta hiahhri ta. A no, unawhpa nata sietanozy cha sapa liata a pilahpazy cha leipa ta, Abeipa khopa a taopazy cha a chhohkhazy tlao a chana ta a chhy palie.

       He liana heta Zisu biereipa tawhta hmo sano hmo pi ta. Sakhana liata Zisu heta ano cha chyhsa thlahthlipa a cha leina zie nata Paw Khazohpa tuapa achanazie, a biereipa tawhta eima pahno thei. Zisu heta ano he “Abeipa” a cha tahpa sia kawpa ta reih khoh leipa ta, anodeikuala a biereipa nata a hmotaopa tawhta pahno thei awpa ta a reihpahmo tyh. Chakaona athaona liata chhao ano cha Paw ta a tuapa, hrohsopazy rei chhielie hapa a chana (Mt. 4:12-17) liata eima hmo hra.

           A sanona cha, Zisu heta Bati vaw cha ta, chakaona a vaw thao pataw nata a hmotaopa sakha cha pachupa, khatinorai ta ano zi awpa ta chyhsa pahrawhhleino (12) atlyh ta, amo cha achhie nata pha, alyna nata pacharohna daihti liata chhiekhei pakhei awpa ta atlyhpazy ama cha. He a pachupazy he chyhsa pha kawpazy, chathaipazy, a hneirohpazy tlyma cha tla leipa ei ta, chyhsa y thlahthlipa nata zawmarapazy sai ama cha tah ei sihla reih chhei tu ma pi, cha hawhpazy cha ei ta. Anodeikuala, Zisu ta a khopa nata ahnawpa deikua cha ama hrona tlokhuh ta, o nata lyuzy, chhohkhazy siesai ta Ano zi awpa ta ahnawpazy ama cha. He hleikho ta Zisu ta a patoh patiapa sakha alapa cha Ano a y khao lei daihti liata chhao Ano chakaona taopazi lyma awpa a cha. Chavata, Zisu he a pachupazy cha a unawhzy hawhta a rao ha ba.

           He hleikho ta Zisu heta “ei no, unawh nata sietano” tahpa bie hmah ta, a pachupazy kha chapaw sai cha tloh ei ta, chapaw cha “ei no, ei sietano” a tah thei aw ma? tahpa hiahhrina a y thei aw. Zisu heta pachupa 12 cha ano ta atlypazy, achho-za ta zituhpazy cha ei ta, chahrasala he 12 khola liana heta ano zituhpa, moh chakhi   leipa, chyhsa hluhpi - “zawpi” tahpa ta eima pahnopa hluhpi ama y tahpa Bible pyly eima hmo. Tawhla, Zisu kraws liata khaipa ta a yno kha a pachupa 12 zy hmo awpa y khao leipa y ta, kha daihti liata chano nahzy kha Kraws thaby liata a ypa tlao ama cha. He hawhna heta eima hmopa cha Zisu pachupa 12 hleikho ta pachupa hluhpi y ei ta, chyhsa hluhpi ta Bei Zisu kha ama pazi. Chazy hry liana chata chano hluhpi ama y hra tahpa pahno pi ta. Mari nata Madili, Martha zy cha Zisu thatih rona liana heta kha eima hmo. Lyuhchapa Hmotaopazy liata cha chhao chano pakha, Lydia cha krizyhpa hmiatuapazy thatihpha chhona kyh liata baotuhpa phahnai kawpa a cha, tahpa hmo pi. Chavata Bei Zisu ama vaw pazi hra tahpa eima pahno. Cha nawhzy cha Zisu zituhpa, Zisu unawh nata sitanozy, anozy ama cha kha tahna a cha.

Mara Thyutiazy Hro
        Marasawzy he eima vahnei kaw ta, eima Missionary zy, ngiapatuhpa hmiatuapazy, Kraw pheisaihzy, Pastor hmiatuapazy hriapasana zawhzi ta krizyhpa vaw cha khai ha pi ta. Marasaw hry liata krizyh leipa rai y ma pi. Thokha Pastor raihriapa, thokha Missionary nata Evangelist raihriapazy cha ei ta, chahrasala amo ngalah he Bei Zisu zituhpa cha leipa ei ta, Ano angiapa ta Bei Zisu khodah hawhta a ypa zydua he Bei Zisu zituhpa eima cha khai.

           Anodeikuala, Bei Zisu heta a ‘unawhpa nata sietano, ano’ a tahpazy he Ano tla a pazi thlahthlipa cha leipa ei ta, palohru tlokhuh ta a hlakhaipa, Paw khopa a taopazy deita chhohkha ta a rao. Paw khopa a tao leipa cha Zisu chhohkha, a unawhpa tlyma, sietano tlyma, a no tlyma cha veih ei. Ch’aw khiala keimo he Krizyhpa, Krista zituhpa eima cha nata cha leipa eima hro, nohto hro tawhta eima moh pasia tua aw. Eima rah liata thyutliazy hro maniah parao chaipazy tawhta sai tua ei suh u.

1. Pari Theipa liata
         Chyhsa pha kawpa maniah parao chaipa nata hro pha kawpa a rao chaina he paritheipa liata a cha. Chyhsa y molopa, nocha pha kawpa eima tahpa nata apakhy pazina liata tiama kawpazy chhao pari theipa a tao khia cha a hro thlai a rao ta, chyhsa hmatlah cha leipa nata mohnaopa ta atao ha tyh. Paritheipa a tao leipa chata cha paritheipa ataopazy he mohnao lei thai awpa vaw cha vei. Khazia ma eima tah khia cha chyhsa sia viapa nata hmatlah cha viapa maih ta paritheipa hmo he ama tao khoh leipa hmo a cha. Chyhsa hluhpi cha eima rah liata, no nata paw kiapah liata sia kawpa hawhta y ei ta. Su hro la ama sie nata phie ama tao ha tyh. Ei kha taopa ta ei no pataosa ta, chatawhnachata ei hluhpi taona a tlokhei ha tyh. Shillong nata Mawrah khotho lata cha achupazy raokhei chaina cha he paritheipa liana heta a cha. Amo mopakha noh a pazaopa dei cha leipa ta, paritheipa ta achuna padiathlasa ta, apakhyna pahleisa ta. Raona atlokhei ha tyh. Paritheipa a tao tyhpa chata peihriana papeisa leipa ta, chhohkha chata chhao pacharohna thata a tlokhei. Cha cha moleina cha a cha. Khapa rai, eima chata pha nawpa cha leipa ta, raona maniah tlokheipa maih moleina a cha. Atanoh he kyh liana heta keimo Krista zituhpazy cha eima sohsi kaw awpa abyuh. Paritheipa ta eima hro maniah a paty awpa cha leipa ta, eima hnia awpa cha hra vei.

2. Chano-Chapaw Apakyhna liata
       Mara satlia nata laihsazy apakyh dah he, chi hropazy pachadah liata cha a nano kawpa a cha. Akhohpa, ava-iapazy cha novah hawhta apakyh thlahhapa cha pi ta, nozana pahno ma pi. Cha hawhta ava-ia hlei leipazy chhao khota lai kaw pi ta, chapaw nata chano a pathlua lihla ma pi. Achhana liata cha viasa hawhta eima pakyhna liata maophyuhpa a cha ha tyh.

       Eima rah hmo tlo sakha a nano kawpa cha novah ahneina kyh liata dyhcha pathaihpa ta a hneipa he ama chyh kaw. Aparupa, arapa nata riasaw a phaoh hapa vata ahneipa ama hluh kaw. A yzie cha chapaw ta chano a ziakhei thomo awpa khoh ta achhuah ta, chano chhao ta pei tahna nata avaihna hnei vei tahna a cha. Ei kha taona liata maophyuhpa cha leipa ei ta, ei hluhpi ama vaw tao tawhta cha chano ta saw vaw phaoh ha ta. Cha hawhta ahneipa cha ahluh viapa ama cha. Atahma bawlaw he eima rah Pre-Marital Sex lachhah Research taopa cha sala, eima sah kaw aw. Laihsa pathaihpa, Satlia pathaihpa eima chyh kaw nata ei pangiasa. He heta apalasapa cha, apakhy pazina tiama kaw hra ei sihla, eima palohrupa liata Abeipa china hnei ma pi tahna a cha. Cha hleikho ta, eima haoh kaw tahna a cha thei hra. Chavata, eima sohsi kaw awpa abyuh. Eima chano-chapaw chana he apathaih kawpa ta eima hma awpa cha ta, novah likawh liata ngalah hma awpa a cha. Bible liata chhao apheina kyh (Mt. 15:19) he Bei Zisu ta ahao ngaitapa cha ta, keimo ngiapatuhpa Mara thyutliazy he kyh liana heta eima pathai awpa abyuh kaw.

3. Eima Tobina liata
        Khizaw hmahsiena ‘Globalization’ ta achakaihpa sakha cha atobina (fashion) he a cha. Mawnah (Mizo na) nata Naga nah he khizaw liata fashion lachhah a sah chaipa hry liatapa cha ei ta, keimo Marasawzy ta eima pazi aw. Fashion pachatuna heta mohropazy uahvana miah pie ta, eima hneichhohpa liata alyna y leipa ta. Hnei via pi ta, hnei via awpa eima khoh thlahha. Chhana noh hnei vei. He heta soh lata rairuna nata no nata pawzy chata phaohri cha ta. Achhana liata Krista chata hrohpa eima chana apamysa ha tyh. Atliata liata Mawrah thatihbu Zalen.co.in liata palasapa liata cha Mawrah liata chaozuahpa (KS) thatih ropa cha ta. Chano hluhpi ama chano chana ama zuahna chhapa cha atobina ama khotuna vata a cha. Heihzy atobina hawhta ama tobi thei leipa vata mohchhiena pacha khao leipa ta. Hri chi chhih ngaitapa HIV ama kiana chhao a cha. Chavata, keimo Krista chata ngachhih kawpa ta azituhpazy cha Khizaw atobina liata apabuasa lei awpa ta bie eima ta.

4. Chhohkha Phaohri
      Mara hro he Mongyuh hro nata apahlie kaw ta, keimo cha lahpi-saw hneipa ta ocha eima cho hla via cha no-pawzy pachana ry liata ypa eima cha. Cha achu cheingei awpa ta a pacha pi ta. Py hrawhna khola cha Mararah khotho la sie cheingei awpa hawhta thyutlia hluhpi cha eima pacha. Eima hnohla khata achuna vata eima no nata pawzy ama hryuhna nata, Mararah ta eima hryuhna dah kha reih ha ta,  he he nota leipa a cha. Chavata, no nata pawzy phaohri, uhtazy phaohri eima cha hmeiseih. Chavata, su hro lata alei thei leipa vata eima y hapa chhao a chyh chai theina dah hawhta y awpa a chhuah ei sihla. Abyuh leipa liata eima paty pamasa awpa cha vei. Apapi parysa awpa cha hra vei. A reisi ngaitapa ta ypa he zachhihna tlao a cha. Tawhla, chhohkhazy ta maniah pachapa ama chapa vata amo palyupalih ta, eima palysa awpa a cha.

Mara Thyutliazy Hmiala Daihti
      Chyhsapa he rahsa hropazy hlata eima nano viana cha hmiala daihti pachana eima hneipa he a cha. Rahsazy cha pachana hnei hra ei sala, chyhsapa hawhta a pahsi kawpa ta kaw pacha thei veih ei. Atanoh ahyrai ta achuna eima pacha peimawh kawpazy, riethei achhih hra sala Krista eima pazi hualuana chhapa khazia vata ma eima tah khia cha hmiala daihti pachapa vata a a cha. Chavata, atanoh ta ei hmotaopa he atanoh chata dei cha leipa ta, hmiala daihti chata a cha.

1. Hriapasana
         Atamy he su liata avypa hlu viapazy cha achuhaipa eima cha. A hluh viapazy ta sawkha rai pha kawpa nama chhuah aw. Nama chhuahna hawhta deikua chyhsa hluhpi ta tlo thei aw vei ei chi. Pakha panozy la nama ngia hra aw.  Tiama kawpa ta achupazy cha nama chhuahna hlata asah viapa nama tlo. Chavata, atanoh ei hriapasa khiatala, ei tao pha khiatala myla hanoh chata lathloh phapa ei tao lyma tahna a cha. Chyhsa hluhpi ta ama chhuahna kaw tlo khai thei veih ei. Chahrasala, apatoh patiana phapa a hneipazy nata a hriapsapazy cha ama chhuah leina liata y hra ei ta, rai pha kawpa ama hria thei thlahha pyly.

2. Un-employment
       Rei hapa hawhta cha achu khai tawhna heta eima tao awpa cha rai tluapa a cha. Cha eima chu nota eima pachapa hawhta vaw cha vei. Rai he a soh kaw. Eima rah liata rairuna sakha cha sawkha rain galah rai phapa ta pacha pi ta. Sawkha rai ngalah hria awpa eima pacha. Cha nota eima rah lia cha, Mawrah sawkha ry liata nata MADC ry liata ngalah sawkha rai y tloh. Cha chhao cha Politician khokheituhpa pha hnei awpa abyuhpa cha a bua kaw. Nama zydua ta angia khai thei aw vei chi. Chavata, ku raihriapa chhao papeisa leipa thyutlia chathaipazy eima patua palua awpa abyuh pathao haw.

       Zako via la B.A. ei patloh thaoh dyu nota Siaha liata y na ta. Cha nota Saiha District Un-employment Association ama tah tlyma padua ei ta. Kei chhao a hlao hra na ta. Eima hluh kaw.  Pacha na ta, noza achhih kawpa ta pahno na ta, ahlao khoh khao na. Viasa hluhpi cha hria awpa pahno veih ei. Business taopazy, sahro-zaopa nata sahdo taopa (farming) taopazy he keimo ta hmah eima la pathao awpa abyuh. Bengali nah he eima rah liata sohpaliena athaipa cha ei ta, Meghalaya nata Tripura liata cha amo he a sawkhana alapa ama cha. Bengali zy paloh cha sawkha rai pha kawpa ma na khoh via ma, sohpaliena maw, tah ei sihla, sohpaliena he ama tlyh aw. Sohpaliena he eima rah chata hmo peimawh kawpa a cha hra.

3. Private Firms nata Company zy padua awpa achhuahna
        Khizaw rah hmahsie viapa zydua thatih he achu ei sihla, sawkha rai hriana vata ngalah hmahsiena y thai vei. Sawkha rai liata ngalah apahnieh ei sala ama hmahsie hra aw vei. Rah hmahsiena he hmotaopapuana (Manufactural Industry) nata Company vata a cha via chai. Eima rah liata chathaipa unemployment problem a yna chhapa he hawhpa Private Firms lachhah a y tla leipa vata a cha. Chavata Marah thyutliasawzy a hra ei sihla. Private Firms nata Company zy padua awpa apatoh patia ula tahpa a pasyu pi ta. Eima rah liata Private Company  lai kawpa sathoh sapalihzy padua thei ha ei sihla, eima rah hmah a sie kaw aw.

4. Chi nata Pho Abohna
       Atahma cha chi nata pho thapasana he vaw lai via lyma ta, eima rah rietheina tawhta pua awpa ta nata chi hropazy tlybaina tawhta pua awpa ta pachana eima hnei pathao awpa abyuh kaw. Atahma hla he eima rah lata Direct Funding chochah reina y ta. He he Central ta thokha khih chaki chakopazy mohhohna pha viapa eima hnei thei nawpa nata chi nata pho pabohsana chata pha via awpa ta pachapa a cha. Chahrasala, CYMA nata Mizoram Apex Body zy ta khacha pakha awpa nata adyuh lyma awpa a chhuah ei ta, a pei kaw. Eima bohna awpa nata eima phana awpa rai rai cha, Mawnah heta maniah adyuh lyma ta pakha lyma awpa lyu ta. Chavata, Mawrah State liana heta eima bohna y awpa lyu vei. Eima hra awpa abyuh kaw.

       Mara Thyutlia, Krista apazituhpazy, moleina na lata maniah achhi theipa hmo tawhta eima vaih awpa byuh ta; eima hnia awpa cha leipa ta, moleina ta maniah apaty pama awpa cha vei. Hmo eima taopa liata sia kawpa nata phahnai angiah kawpa ta tao awpa cha pi ta, hriapasa awpa eima cha tahpa bie a ta pi ta. Hmiala daihti he pakhata ta pachana hnei ei sihla. Eima nohto hro liata Bei Zisu Krista zituhpa, ano a ngiapapa eima chana kha a thei ei sihla. Paw khopa tao lyma awpa ta eima Beipa Zisu Krista mohta atamy liata bie eima tapa a cha.

Abeipa ta a bietapa eima reipa liata eima zydua chata byhna maniah pie mawh sy, Amen

No comments: